Entenproject

Provincie Oost-Vlaanderen geeft erfgoedbomen een tweede leven door de unieke en bedreigde bomen te vermeerderen (door ze te enten, te stekken, …). Daarna planten we de nakomelingen opnieuw aan op duurzame locaties in ons landschap.

• In kaart brengen van erfgoedbomen (in nood)
  • Identificatie is de eerste stap van elk project.
  • De selectie gebeurt i.s.m. een stuurgroep, met experten uit verschillende sectoren.
  • Zowel beschermd als niet-beschermd houtig erfgoed komt in aanmerking.
• Waardevolle erfgoedbomen vermeerderen
  • Enten, stekken of zaden verzamelen van de meest waardevolle of bedreigde erfgoedbomen en genetisch identieke nakomelingen opkweken.
  • De nakomelingen worden opgekweekt op verschillende sites, waaronder Erfgoedsite Ename, Arboretum Het Leen in Eeklo en het INBO in Geraardsbergen.
• Erfgoedbomen vervangen
  • Wanneer de oorspronkelijke erfgoedboom sterft door ouderdom, ziekte of storm, een nakomeling van deze boom op oorspronkelijke locatie planten. Zo blijft de erfgoedwaarde van de plek behouden, gelinkt aan een specifieke groeivorm, traditie of geschiedenis van de boom in kwestie. Een erfgoedboom heeft immers specifieke morfologische kenmerken, unieke genetische eigenschappen, of een belangrijke betekenis voor de plek en de gemeenschap.
• Erfgoedbomen aanplanten op andere locaties
  • Nakomelingen van erfgoedbomen worden ook op andere geschikte locaties geplant, zoals andere erfgoedlocaties, publieke ruimtes of zelfs private eigendommen (onder bepaalde voorwaarden). De gekozen locaties moeten duurzaam zijn, zodat de boom de kans krijgt om uit te groeien tot een veteraanboom. Denk aan een bomen op een dorpsplein, dreven, bij een kerk of kapel, als geboortebos, als herdenkingsboom bij een evenement of jubileum, …
• Advies en ondersteuning op maat.
  • Beheerders, gemeentebesturen, particulieren, … adviseren en ondersteunen in het beheer van hun houtig erfgoed.
  • Sensibilisering rond het belang van erfgoedbomen door consulentschap, lezingen, expo’s, wetenschappelijke publicaties, etc.
  • Subsidiëren van werken aan landschappelijk erfgoed dat waardevol en niet-beschermd is. Bekijk een voorbeeld van een boom die geholpen kon worden met deze subsidie.
• Bergen van kennis en ambacht van het vermeerderen van veterane bomen.

• Niet-autochtone boomsoorten (uitzonderingen zijn mogelijk)
• Bomen zonder voldoende erfgoedwaarde
• Fruitbomen: hiervoor kan je terecht bij de Regionale Landschappen of de Nationale Boomgaardstichting

Het in kaart brengen, vermeerderen en heraanplanten van nakomelingen van erfgoedbomen, om hun erfgoedwaarde en hun uniek genenmateriaal te bewaren voor de toekomst. We doen dit op een wetenschappelijk onderbouwde manier, in samenwerking met verschillende partners en onderzoeksinstellingen. Door de bomen aan te planten over heel Oost-Vlaanderen, en deze locaties nauwkeurig te registreren, creëren we een genendatabank voor de toekomst en doen we aan risicospreiding. Het project draagt ook bij aan de biodiversiteit en verschillende duurzaamheidsdoelstellingen waar de Provincie op inzet.

Het borgen van kennis en vakmanschap. De kennis van het vermeerderen zit grotendeels bij private boomkwekers, die de gespecialiseerde technieken van generatie op generatie doorgeven. Het vermeerderen van veterane bomen is bijzonder moeilijk en vereist een wetenschappelijke en gespecialiseerde aanpak. We borgen deze bedreigde kennis voor de toekomst.

Levend en immaterieel erfgoed bewaren, en gemeenschappen samen brengen. Oude bomen zijn dragers van verhalen, tradities en geschiedenis. Ze binden lokale gemeenschappen door de vele verhalen en legendes die er om heen hangen. Door de aanplant van een nieuwe boom, als erfgoedboom van de toekomstige generaties, ontstaan er weer nieuwe verhalen. Bijvoorbeeld als geboorteboom, of als nieuwe dorpslinde.

Tot slot brengt het project houtig erfgoed onder de aandacht en verhoogt het de bewustwording voor dit bedreigde levend erfgoed.

De pilootfase is achter de rug. Onze collectie erfgoedbomen groeit zienderogen, letterlijk en figuurlijk. Jaar na jaar bouwen we kennis op rond het vermeerderingstechnieken en experimenteren we met andere soorten en technieken. We gaan nieuwe partnerschappen aan en kijken hierbij verder dan onze provinciegrenzen. Momenteel staat een internationaal samenwerkingsverband in de startblokken. We zoeken naar manieren om het project te laten groeien en nog meer stakeholders te betrekken.

• Provincie Oost-Vlaanderen:   
  • Dienst Erfgoed
  • Erkend Onroerenderfgoeddepot in Ename en Erfgoedsite Ename
  • Arboretum Het Leen (Eeklo)
• Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO) (Geraardsbergen).
• Agentschap Onroerend Erfgoed
• Regionale Landschappen
• Arboretum Rivierenhof (Deurne)
• Plantentuin van Meise (Brussel)
• Lokale boomverzorgers en plantenkwekers
• Biologen en landschapswetenschappers
• Kunstenaars
• Lokale besturen
• Private personen, kerkfabrieken, en andere beheerders van houtig erfgoed, …
• Gebiedsgerichte projecten zoals: Landschapspark Vlaamse Ardennen, Geopark Scheldedelta, Rodeland, …

• Lindeboom in Kluisbergen
• Vrijheidsboom van Munte
• Treurbeuk in Korsele
• Monumentale bomen in Sint-Maria-Oudenhove
• Vollander in Zottegem

Ken je een beschermde 'veteraanboom' in nood of wil je een erfgoedboom op een erfgoedlocatie planten? Mail dan naar erfgoeddepot@oost-vlaanderen.be. 

 Volg de Facebookpagina van Erfgoedsite Ename.