Oudste Schedel van Vlaanderen
Erfgoedsite Ename heropent met een archeologische primeur: in de aanloop naar de expo doken het oudste menselijk schedelfragment én de oudste schedel van Vlaanderen op!
Zelf oog in oog staan met je voorvader? Kom naar de nieuwe vaste tentoonstelling in Erfgoedsite Ename. Je leert meteen alles over archeologisch onderzoek van menselijke resten.
Noodopgraving bij aanleg van stuw in Ename
Het is van 2003 geleden dat diep in de grond van de Schelde in Ename werd gegraven voor de aanleg van een stuw. Amateur-archeoloog Jean-Pierre Parent ging kijken en vond er prehistorische objecten. Meteen werd een noodopgraving georganiseerd. Er doken diverse uitzonderlijk goed bewaarde menselijke en dierlijke resten en gebruiksvoorwerpen uit de nieuwe steentijd en de vroege bronstijd op. De kalkrijke omgeving van de Schelde had deze duizenden jaren oude voorwerpen goed bewaard. Na de opgraving werd alles snel opgeborgen, op meerdere plekken.
Tentoonstelling zorgt voor herontdekking en onderzoek
Twintig jaar later bereidt het team van Erfgoedsite Ename een nieuwe vaste tentoonstelling voor. In functie daarvan brengen ze o.a. deze collectie van Ename-stuw weer samen in het erfgoeddepot.
De provinciale archeologen kijken hun ogen uit: vondsten van dergelijke ouderdom, en zeker menselijke beenderen, zijn uiterst zeldzaam! Ze kaarten het wetenschappelijke potentieel aan in hun uitgebreide netwerk. Voor elk deel van de collectie vinden ze een specialist ter zake die onderzoek wil doen op deze unieke collectie:
Prof. Isabelle De Groote en Prudence Robert van de Vakgroep Archeologie van UGent nemen de menselijke resten onder hun hoede. Anton Ervynck en An Lentacker de dierlijke. Hans Vandendriessche en Éva Halbrucker van UGent het vuursteenmateriaal, collega Dimitri Teetaert het aardewerk. Prof. Philippe Crombé buigt zich over de stratigrafie en prof. Koen Deforce over de pollen van de natuurwetenschappelijke stalen. Sofie Debruyne van het Agentschap Onroerend Erfgoed verzorgt de studie van de bijzondere schelpen.
Onderzoek skeletten levert nieuwe informatie op
De menselijke resten kregen een C14-datering en een DNA- en isotopenanalyse tot in Durham en Korea, een CT-scan met röntgenstralen en ook de tanden werden nauwgezet bekeken. De resultaten waren verrassend:
De collectie van Ename-stuw bleek materiaal te bevatten van minstens 9 verschillende mensen uit 3 verschillende periodes van het neolithicum. Uit die periode kenden we tot nu toe geen menselijk schedelmateriaal.
Het fragment van de bovenkant van een schedel bleek het oudste te zijn, minstens 6000 jaar oud, waarschijnlijk van een man.
Een quasi volledige schedel, die in de Erfgoedsite Ename vanaf 6 juli in de tentoonstelling wordt getoond, was een man van minstens 35 jaar die ongeveer 4400 jaar geleden leefde. Dit is de oudste, best bewaarde schedel van Vlaanderen.
Je kan de schedel ook online in 3D bekijken dankzij de Universiteit van Gent, vakgroep Archeologie.
Verder is er ook een beentje van een baby bij die nog moedermelk dronk.
Sowieso is er weinig bronmateriaal voor die periode, en dus is élke vondst een enorme aanwinst voor de kennis ervan.
Zo bleek in dit geval uit de isotopenanalyse, het uitzicht van de tanden en de combinatie met de dierlijke vondsten, dat deze mensen een gevarieerd dieet hadden van landbouwgewassen, gedomesticeerde dieren én ook nog steeds wilde voedselbronnen. Deze Enamenaren van duizenden jaren geleden tonen geen tekenen van stress of ondervoeding. Dit is een a-typisch beeld van wat we doorgaans associëren met de eerste landbouwers, zoals in de Maasvallei. Daar zien we dat mensen uitgedaagd werden door misoogsten, de hogere bevolkingsdichtheid en het nauwere samenleven met dieren die ziektes verspreiden.
Bekijk deze unieke vondsten zelf
De mooiste stukken van de collectie van Ename-stuw worden ongetwijfeld dé bijzondere blikvangers van de nieuwe vaste tentoonstelling op de provinciale Erfgoedsite Ename. Deze expo vertelt over erfgoedzorg in het algemeen, en erfgoeddorp Ename in het bijzonder.
Erfgoedsite Ename heropende op 6 juli 2024. De erfgoedsite is open van woensdag tot en met vrijdag, en op zaterdag- en zondagnamiddag.
Voor gezinnen met kinderen is er ook een fonkelnieuw familieparcours met toffe en leerrijke opdrachten in de nieuwe tentoonstelling en buiten op de archeologische site.
Erfgoedsite Ename is ook een prima startpunt voor een bezoek aan het pittoreske erfgoeddorp Ename en het prachtige landschap van de Vlaamse Ardennen. In het erfgoedcafé vind je daar allerlei tips voor je uitstap.
.png)