Open Monumentendag

Op zondag 14 september 2025 is het Open Monumentendag.

Het thema van dit jaar is 'In stijl!': je ontdekt de vele bouwstijlen die onze provincie kleurden en nog steeds kleuren, je volgt het spoor van bekende en onbekende architecten, aannemers en vakmensen, en je verwondert je over de heel specifieke stijl van o.a. militair erfgoed. 

Kom en geniet van heel wat mooie activiteiten op Oost-Vlaamse locaties en erfgoedsites!

Ontdek hoe een monumentaal, neomiddeleeuws kazernecomplex een nieuwe toekomst kreeg. De gesloten militaire architectuur werd getransformeerd tot het hart van de Provincie Oost-Vlaanderen, een open huis in een nieuwe, bruisende stadswijk.

Op Open Monumentendag kan je er van 10 tot 17 uur:

• de publieke zones van het provinciehuis met een wandelkaart bezoeken
• met je kinderen leuke activiteiten doen
• naar een gids luisteren in de Raadszaal (elk half uur)
• de re-enactors van 'Het Belgisch leger waakt' zien op het Paradeplein
• iets eten en drinken in Bistro Leo
• infostanden bezoeken over o.a. werken bij de Provincie
• het nieuwe hotel JAM bezoeken
• met een nieuwe Erfgoedsprokkel wandelen langs militair erfgoed in de omgeving

Praktisch:

• Gratis toegang
• Niet reserveren
• Deuren open van 10 uur tot 17 uur
• Adres: Charles de Kerchovelaan 189, 9000 Gent
• Bereikbaarheid provinciehuis

Het inspectierapport van Monumentenwacht Oost-Vlaanderen was de start van de restauratie van de deportatiewagon van het Executieoord van Oostakker door de provinciale school Richtpunt campus Zottegem. Het Executieoord met de deportatiewagon zal tijdens Open Monumentendag open zijn. Ondertussen is het Wonderwoud hierrond ook geopend.

Praktisch:

• Gratis toegang
• Ontdek het oord met de gratis wandelbrochure Erfgoedsprokkel
• Adres: Executieoord Oostakker-Rieme, Gefusilleerdenstraat 60, 9041 Gent
  
• Merk op: er is geen sanitair aanwezig op deze site

Monumentenwacht Oost-Vlaanderen kan je op Open Monumentendag aan het werk zien op verschillende locaties:

• Sint-Michielskerk Gent (in samenwerking met Stad Gent)
  • Focus op interieurwerking van Monumentenwacht met demo-inspectie van het interieur in één van de zijkapellen. Denk aan het controleren of houten beelden geen sporen bevatten van klopkevers (houtborende insecten). Controleren of er loskomende verf is op schilderijen of beelden. Kijken of die schade stabiel is.
• Aan de provinciale Roomanmolen in Sint-Gillis-Waas
  • Workshop ‘leidekken’: 
    De provinciale Monumentenwachters inspecteren doorheen het jaar veel leien daken. Tijdens een workshop delen ze hun kennis over hoe een dak met leien precies in elkaar zit en hoe het onderhouden en hersteld kan worden.  
  • Demovlucht drone

• Begraafplaats/ kerkhof Mariakerke (in samenwerking met Stad Gent)
  • Geert Welleman geeft toelichting over het onderhoud van funerair erfgoed en de werking van Monumentenwacht hierrond

In Velzeke is Open Monumentendag zo leuk dat die 2 dagen duurt! Dit jaar in het teken van de tentoonstelling 'OMG! Op pad met Romeinse goden'. De Romeinen van Legio XI zijn opnieuw van de partij.

Praktisch:

• Gratis toegang
• Open van 13 tot 18 uur
• Adres: Doolbosweg 2, 9620 Velzeke-Ruddershove (Zottegem)

Erfgoedsite Ename is gratis te bezoeken. Er zijn workshops bouwtechnieken met materialen uit het bos, demonstraties van de wondere wereld van de glazenier, kinderen kunnen zich uitleven met rode aarde en er valt nog veel meer te beleven.

Praktisch:

• Gratis toegang
• Doorlopend van 10 tot 17 uur
• Adres: Lotharingenstraat 1, 9700 Oudenaarde
• Bekijk het volledige programma

De ruim 200 jaar oude Kaaihoeve werd grondig gerenoveerd waarbij het originele karakter zoveel mogelijk behouden bleef, met aandacht voor specifieke fauna en flora op en in het gebouw.

Er is een specialist in natuurinclusief bouwen en renoveren die een rondleiding van 30 minuten geeft om 11.30 uur, 14 uur en 16 uur. Maar je kan ook op eigen houtje op zoek naar de vele bijzondere planten op en tegen de muren van de site.

Ontdek bovendien de historische hoeve en haar evolutie gedurende de voorbije twee eeuwen. Waar is het poortgebouw naartoe? Waarom is de schuur in twee verdeeld? En waarom staat er een kolenwagen aan de poort? Een brochure, kaarten en maquette vertellen een boeiend verhaal waarin de Schelde een cruciale rol speelt. 

Ter gelegenheid van Open Monumentendag organiseert erfgoedsite Scheepswerven Baasrode ook weer tal van gratis activiteiten. 'Big buildings in Baasrode' leer je alles over welke 'grote gebouwen' er waren voor de industrie. Bezoek de expo, test je kennis in de quiz, of rij mee met de bus. Of alle drie natuurlijk!

Praktisch

• Gratis toegang
• Doorlopend van 10 tot 18 uur
• Adres: Sint-Ursmarusstraat 137, 9200 Dendermonde

• Mola: Kasteel in stijl
  • Vrij bezoek mogelijk
  • Verkoop molenmeel
  • Rondleiding en high-tea met theesommelier (betalend; inschrijving verplicht, link binnenkort online)
  • Namiddag:
    • Café met onder meer theecocktails en -mocktails
    • Ritjes met praalkoets

• Watermolen Zwalmmolen in Munkzwalm:
  • Doorlopend rondleidingen en maaldemonstraties.
  • Mola pop-up café: drankjes + molenbrood
  • Verkoop molenmeel, onder voorbehoud nog brood(jes) en olie
  • De molen is vertrekpunt van de watermolenfietsroute (fietslus langs knooppunten), uitgestippeld door Erfgoed Vlaamse Ardennen en Toerisme Oost-Vlaanderen.
• Windmolen Meuleken 't Dal in Zingem
  
  • Er zijn doorlopend rondleidingen en bij voldoende wind zorgen de molenaars voor maaldemonstraties.
  • Klief-demo houten schaliën door Michaël
  • Verkoop drankjes
• Windmolen Windekemolen in Balegem
  • Bij voldoende wind zijn er maaldemonstraties.
  • Belleman + imker
  • Verkoop drankjes, pannenkoeken + molenmeel
• Windmolen Fauconniersmolen in Lede: 
  • Er zijn doorlopend rondleidingen en bij voldoende wind zorgen de molenaars voor maaldemonstraties.
  • Er is een demonstratie steenscherp
  • Verkoop drankjes + molenmeel
  • Tip: dichtbij de Fauconniersmolen ligt de Van Hauwermeirsmolen in Massemen. Daarover kwam ook een Erfgoedsprokkel uit.
• Windmolen Roomanmolen in Sint-Gillis-Waas
  • De windmolen is vrij te bezoeken.
  • Bij voldoende wind zijn er maaldemonstraties.
  • Monumentenwacht demonstreert het inspecteren met drone en het klimmen.
  • Kleibeekhoeve: verkoop pizza’s met molenmeel
  • Verkoop drankjes + molenmeel
  • Tip: haal de Erfgoedsprokkel over de Roomanmolen ter plekke op of download de sprokkel online.

Praktisch

• Gratis toegang
• De provinciale molens zijn open van 10 tot 17 uur
• Vrij bezoek met molenaars(gidsen) en maaldemonstraties

Geheel in het thema van ‘Erfgoed en Architectuur’ kan je de Koestal bezoeken, die halfweg de vorige eeuw ultramodern was. In de jaren '50 verrees op de Huysmanhoeve namelijk een koestal, waar als een van de eerste landbouwbedrijven machinaal gemolken werd. De stal had leidingwater terwijl het woonhuis van de Huysmanhoeve dat nog niet eens had. Ze kwamen zelfs met bussen naar Eeklo om dat architecturaal wonder te bekijken.

Intussen zijn de koeien al lang verdwenen. Maar de verhalen nog niet. Laat je rondleiden door Gery Huysman, de laatste actieve boer van de Huysmanhoeve.

Archiveer jouw eigen materiaal:

Heb je een interessante foto, architectuurtekening of ander document met een architecturale twist? Luister dan even of het waardevol is om te archiveren. Er is tijdens Open Monumentendag een inventarisatiestation om jouw stukje erfgoed te registreren. 

Praktisch:

• Gratis
• Doorlopend van 11 tot 18 uur
• Adres: Provinciaal Streekcentrum Huysmanhoeve, Bus 1, 9900 Eeklo

Open Monumentendag en Opendeurdag in Natuureducatief centrum Bastion XIII, waarbij ze hun ErfgoedApp tour zullen lanceren: Wandel door het militair erfgoed en ontdek soldaten uit 1830, witte tijgers en vleermuizen. De digitale wandelroute bevat ook leuke doe-opdrachten voor kinderen.

Er zijn ook kinderworkshops en een begeleide natuurwandeling op het domein.

Praktisch:

• Houd rekening met het weer en draag voor de begeleide rondleiding stapschoenen
• Van 10 tot 17 uur
• Adres: Begijnhoflaan 45, 9200 Dendermonde

Open Monumentendag is traditioneel een moment waarop nieuwe Erfgoedsprokkels voorgesteld worden aan het publiek. Ook dit jaar worden er weer een aantal nieuwe titels verwacht:

• Vanaf 8 september is de Erfgoedsprokkel 'de ronde van Meldert' verkrijgbaar.
• Vanaf 12 september is de Erfgoedsprokkel 'de Sint-Petrus en Pauluskerk Zulte' verkrijgbaar.

• Het volledige programma van alle activiteiten vind je op de website van Open Monumentendag. 
  
• Is het voor jou elke dag Open Monumentendag? Ontdek ons ondersteuningsaanbod voor erfgoedzorgers.